W tym artykule chciałam podzielić się  bardzo interesującymi spostrzeżeniami ,które opisał w swoich  pracach  rosyjski lekarz Konstantin Butejko  dotyczących  związku  między objętością  oddechową  a szeregiem  różnych  chorób  w tym astmy. Zwraca on uwagę na to jak  zmieniający się  sposób naszego  życia wpływa na sposób oddychania. Obecnie  jemy więcej przetworzonej żywności , przejadamy się, mniej się poruszamy, doświadczamy więcej stresu, mieszkamy w cieplejszych  mieszkaniach. Efektem tego jest  mniejsza aktywność fizyczna , a więcej  godzin spędzonych  na rozmowach. Taki  styl życia  wpływa na oddech – zwiększa go.   Czy jesteśmy świadomi ,że: często oddychamy  przez usta, głośno oddychamy podczas wypoczynku, często  wzdychamy, regularnie  pociągamy nosem, bierzemy  głębokie oddechy w trakcie rozmowy, ziewamy z głębokim wdechem, chrapiemy, w nocy zdarza nam się  bezdech. Wszystkie to prowadzi  do  zwiększenia objętości  oddechowej.  Czy  to jest dla nas korzystne?

     Prawidłowa liczba oddechów  na minutę średnio wynosi 10-12. Każdy oddech ma objętość ok. 500ml. To  w ciągu  minuty zapewnia optymalną objętość oddechową ok. 5-6 l   powietrza.

U astmatyków liczba oddechów na minutę  wynosi  średnio 15-20 , a objętość 1 wdechu jest zwykle większa  od 700ml do 1 litra  co  daje objętość oddechową 10-15 litrów / minutę. Taki oddech  nie pojawia się tylko w czasie napadów astmatycznych  ale występuje cały czas w każdej  godzinie , dobie . jest  to  co najmniej 3 razy  większa objętość oddechowa  niż  jest  nam  potrzebna.    Niestety nie tylko astmatycy  należą do  grupy osób nadmiernie oddychających. Istnieje wiele przyczyn  nadmiernego  oddychania u każdego  z nas:

1. Dieta – przejadanie się zwiększa objętość oddechową, ze względu  na dodatkową pracę , którą  trzeba wykonać w celu strawienia większych  porcji pokarmu. Żywność  przetworzona ma zazwyczaj kwaśny  odczyn .Ponieważ dwutlenek węgla odgrywa główną rolę w utrzymaniu pH , objętość oddechowa zwiększa się  by utrzymać   właściwy odczyn krwi.
2. Osoby, które dużo rozmawiają, np.  pracujące   w sprzedaży, obsłudze klienta, edukacji wiedza  jak potrafią być zmęczone  i  podatne na przeziębienia po dniu prowadzenia intensywnych  rozmów.
3. Stres – aktywuje układ współczulny – walki – ucieczki, pogłębia się  oddech  przygotowując do  aktywności  fizycznej.
4. Siedzący tryb życia – generuje mniejszą ilość CO₂ , co zwiększa to objętość oddechową. 50 lat temu poruszaliśmy się ok. 4 godziny  dziennie, dziś   kilka minut.
5. Wyższa temperatura w domu, oraz zbyt ciepłe ubieranie się powoduje ,że skóra w dużo mniejszym stopniu bierze udział w regulacji temperatury ciała , a tą funkcję  przejmują płuca poprzez  pogłębianie oddechów.

FIZJOLOGIA ODDYCHANIA

Dwutlenek węgla CO₂  jest produktem końcowym w metabolizmie węglowodanów i tłuszczów, które spożywamy. CO₂  jest transportowany  do  płuc , skąd   jego  nadmiar  jest  usuwany. Ciało potrzebuje odpowiedniej  ilości CO₂  we krwi  , by  prawidłowo funkcjonować i  zapewnić odpowiednie  dotlenienie mięśni  i organów  ciała. Jeśli  nadmiernie  oddychamy, chemoreceptory  w mózgu  uwrażliwiają  się na obecność CO₂ i  chcąc  pozbyć się  jego  nadmiaru, stymulują  jego  wydychanie. Prowadzi  do   błędnego   koła hiperwentylacji .Odpowiednie  stężenie dwutlenku  węgla  we krwi jest bardzo ważne dla całego  szeregu  funkcji życiowych  i zapobiega  wielu chorobom.

Tlen  jest słabo  rozpuszczalny  we krwi, więc  98% jest  transportowane przez hemoglobinę. Uwolnienie tlenu od hemoglobiny  jest  zależne od ilości CO₂  w pęcherzykach  płucnych. Jeżeli dwutlenek węgla  nie jest  na wymaganym poziomie 5%, tlen „przykleja się”  do  hemoglobiny   i nie jest  uwalniany  do tkanek  i narządów. Ten  związek  został odkryty w 1904 r. przez  Christiana Bohra  i  nazwany jest  w medycynie  jako efekt Bohra.  Mimo to  znaczenie  dwutlenku węgla  w procesie dotleniania ciała jest pomijany. Ciało jest  bardzo wydajne w dotlenianiu krwi – normalne  nasycenie tlenem krwi wynosi  u zdrowych  osób 95-98%. W rzeczywistości  ciało nie wykorzystuje  większości  wdychanego  tlenu.  Jeśli oddychamy objętością 4-6 litrów powietrza na minutę wydychamy ok. 75%  przyjmowanego  tlenu.  Nawet podczas intensywnego  wysiłku  szacuje się, że 25%  pobranego tlenu   jest wydychane. Oczywiste jest  zatem, że jeśli już oddychamy   nadmierną  ilością tlenu,   to zwiększenie objętości  oddechowej  nie zmieni   ilości  tlenu  we krwi. W  rzeczywistości  zachodzi  wręcz odwrotny  proces. Nadmierne oddychanie  obniża poziom  CO₂  w płucach, co  prowadzi do  ograniczonego  transportu tlenu z hemoglobiny  do  tkanek. Zamiast  skupiać się na wdychaniu  większej  ilości tlenu, powinniśmy się  skoncentrować  na zachowaniu dwutlenku węgla we krwi, co  wspomaga dotlenienie  komórek ciała.

Następne zdanie  na pierwszy rzut  oka będzie wyglądało  jak  paradoks – ale jest to  niezaprzeczalny  fakt.

Dwutlenek węgla  rozszerza  mięśnie gładkie dróg oddechowych, naczyń tętniczych  i włosowatych. U osób  z astmą nadmierna utrata CO₂ z płuc  wywołuje zwężenie dróg oddechowych. To znaczy im głębiej i szybciej oddychasz to tym bardziej   „dokarmiasz” astmę  i inne problemy  związane z hiperwentylacją.

Dodatkowo każdy  spadek o 1 mmHg  stężenia CO₂  we krwi tętniczej  powoduje zmniejszenie dopływu krwi  do  mózgu o 2%.  Innymi słowy  – dotlenienie mózgu znacznie zmniejsza się  przy głębokim, ciężkim   oddychaniu. To nie przypadek ,że osoby  z astmą często  skarżą się  na przewlekłe  zmęczenie, kłopoty z koncentracją,  niepokój. Te objawy  występują także u wszystkich  innych  osób , które nadmiernie  oddychają. Przewlekłe  nadmierne oddychanie przez lata prowadzi  do  poważnych  konsekwencji  zwężania naczyń    a dalej  do  różnych  chorób z tym  związanych  np. nadciśnienia tętniczego, chorób serca , uogólnionej miażdżycy.  Co więc  należy  zrobić ? Odpowiedź  jest oczywista-  spokojnie oddychać ,najlepiej  przez nos. Powietrze  dostające się przez nozdrza jest przefiltrowane . Błona śluzowa wyścielająca nos  zatrzymuje 75% bakterii  napływających  z powietrzem. Sam śluz ma właściwości  antybakteryjne.  Nos filtruje też większe cząsteczki ,które uznawane są za substancje wyzwalające napady astmy. Nos ogrzewa wdychane powietrze  w ten sposób zmniejszając prawdopodobieństwo ochłodzenia i zwężenia dróg oddechowych. Zawiera wilgotną warstwę śluzu, która lekko  nawilża wdychane powietrze, zmniejszając przy tym  ryzyko   zwężenia dróg oddechowych  z powodu odwodnienia. Tak samo działają leki odwadniające , po których  dość często  pojawia się  napadowy suchy kaszel , zwykle  nie reagujący  na żadne środki lecznicze .  Nozdrza dzięki ograniczonemu wlotowi  stwarzają  większy opór wchodzącemu  powietrzu  i  ograniczają  jego  ilość  w porównaniu do  ust, regulując  objętość oddechową. Oddychanie przez nos ułatwia też transfer tlenku azotu NO. Jest to gaz ,który pełni wiele funkcji w organizmie, przede wszystkim rozszerza naczynia krwionośne . Łagodny  powolny wdech pozwala na większe nasycenie powietrza tlenkiem azotu co ma duży  wpływ na polepszenie krążenia i rozszerzenie dróg oddechowych.

         Z fizjologii oddychania wynika ,że hiperwentylacja szkodzi. Medycyna o tym mówi  i uznaje ten fakt , jeżeli chodzi o ostre napady hiperwentylacji , jakie zdarzają się np. w nerwicy. Wówczas stosuje się do przerwania takiego  napadu  oddychanie do torebki papierowej , aby doprowadzić do zatrzymania w powietrzu oddechowym  jak największej ilości  dwutlenku węgla. Ciekawe ,że  w codziennej  praktyce nie zwraca się  uwagi na hiperwentylację przewlekłą, która nie daje objawów  natychmiast , ale po latach i  jest przyczyna  wielu chorób. Jak łatwe wydaje się  też odwrócenie różnych  dolegliwości  poprzez zmianę sposobu oddychania oraz  zmniejszenie objętości  każdego oddechu.