W okresie zimy zauważa się zwiększoną ilość pacjentów uskarżających się na tę przykrą dolegliwość.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc ( POChP ) jest jednostką, na którą składają się dwie dobrze zdefiniowane choroby, przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma płuc. POChP jest najczęstszą przewlekłą chorobą płuc a tym samym przedwczesnego inwalidztwa a na jej powikłania umiera rocznie w Polsce około 15 tyś. osób. Szacuje się, że choroba ta zajmuje piąte miejsce wśród przyczyn chorobowych powodujących skrócenie życia człowieka.

POChP charakteryzuje się słabo odwracalnym, postępującym zmniejszeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które rozwija się u osób mających zwykle objawy kliniczne przewlekłego zapalenia oskrzeli. Zmniejszenie przepływu powietrza związane jest ze zmianami zapalnymi, głównie w obrębie obwodowych dróg oddechowych, które powodują ich zwężenie i są przyczyną patologicznej przebudowy płuc. Zmiany te są wynikiem reakcji płuc na dym tytoniowy, pyły i gazy. Przewlekłe zapalenie oskrzeli rozpoznaje się na podstawie przewlekłego kaszlu z odkrztuszaniem, utrzymującego się co najmniej przez 3 miesiące w roku w ciągu ostatnich dwóch lat. Przed rozpoznaniem choroby należy wykluczyć inne przyczyny przewlekłego kaszlu.

Rozedma płuc jest pojęciem anatomicznym i oznacza trwale powiększenie przestrzeni powietrznych położonych obwodowo od oskrzelika końcowego spowodowane zniszczeniem ścian pęcherzyków płucnych, bez cech włóknienia.

Potwierdzono, że występowanie choroby POChP jest najmocniej związane z paleniem tytoniu, z zanieczyszczeniami powietrza atmosferycznego czy ekspozycją na szkodliwe środowisko w mieszkaniu lub w miejscu pracy. O znaczeniu zwalczenia palenia tytoniu w profilaktyce najlepiej świadczy fakt, że w porównaniu do osób niepalących szansa przeżycia 10 lat od momentu rozpoznania POChP jest mniejsza o 50 % u palących tytoń, ale tylko 20 % mniejsza u osób, które przestały palić. Za rozwój POChP odpowiedzialne są także zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych. Należą do nich głównie bierne palenie tytoniu, zanieczyszczenia wynikające z opalania mieszkań węglem lub gazem oraz gotowania posiłków w słabo wętylowanych pomieszczeniach. Dobrze udokumentowany jest związek choroby z narażeniem zawodowym na pyły organiczne i nieorganiczne oraz na zanieczyszczenia gazami drażniącymi. Czynniki te prowadzą do przewlekłego procesu zapalnego toczącego się w drogach oddechowych, w miąższu płuc i naczyniach płucnych.

Przewlekły proces zapalny i towarzyszące mu zaburzenia równowagi między protezami i antyprotezami oraz stres oksydacyjny są przyczyną niszczenia miąższu płuc i nieodwracalnych zmian w obrębie drobnych dróg oddechowych.

Zniszczenie miąższu płucnego ( zmniejszenie sprężystości płuc ) oraz zmiany strukturalne w obrębie drobnych dróg oddechowych prowadzące do ich zwężenia są głównymi przyczynami ograniczeń przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Na trwałe zmiany strukturalne w obrębie obwodowych dróg oddechowych nakładają się elementy zmienne, jakimi są obrzęk, hipersekrecja śluzu i skurcz mięśni gładkich, które dodatkowo powodują wzrost oporu i utrudniają przepływ powietrza. Trwale zwężenie drobnych dróg oddechowych i brak lub słaba odwracalność obturacji pod wpływem leków rozszerzających oskrzela spowodowane są włóknieniem okołooskrzelikowym, powstałym w wyniku procesów niszczenia i gojenia, oraz gromadzeniem się proteoglikanów w warstwie siateczkowej błony podstawowej błony śluzowej i przebudową mięśni gładkich oskrzeli. Procesy te toczą się głównie w oskrzelikach o przekroju mniejszym niż 2 mm.

Pozaoskrzelowym elementem ograniczenia przepływu powietrza jest zmniejszenie sprężystości płuc i zmniejszenie sił pociągania na zewnątrz ścian oskrzelików przez włókna sprężyste. Na te nieodwracalne zmiany nakładają się dodatkowo elementy pogłębiające zaburzenia przepływu- nacieki zapalne, obrzęk i skurcz mięśni gładkich w ścianie oskrzeli oraz zaleganie śluzu w ich świetle, które poddają się leczeniu, a ich zminimalizowanie decyduje o efektach stosowanej terapii.

Rozpoznanie POChP :

Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego i badań spirometrycznych. Dodatkowymi elementami pomocnymi w ustaleniu rozpoznania są badania gazometryczne krwi, radiologiczne klatki piersiowej, elektrokardiolograficzne i echokardiograficzne.

Chory na POChP to zazwyczaj osoba po 40 roku życia, paląca od wielu lat papierosy, czasami narażona na zanieczyszczenia powietrza w środowisku, która kaszle i odkrztusza plwocinę, głównie rano. Dolegliwości te występują od wielu lat. Chory zazwyczaj skarży się na postępującą z biegiem lat duszność, która początkowo występuje tylko podczas wysiłku. W końcowym okresie choroby i podczas jej zaostrzeń duszność może być również odczuwalna w spoczynku.

Często dochodzi do zaostrzeń dolegliwości, głównie w okresie zimy. Zaostrzenie cechuje nasilenie duszności i kaszel z odkrztuszaniem większej niż zazwyczaj objętości plwociny. W okresie zaostrzeń plwocina zwykle zmienia się ze śluzowej na śluzowo- ropną lub ropną. W tym czasie często u chorego występuje uczucie ucisku w klatce piersiowej, a osłuchowo stwierdza się szmer pęcherzykowy z wydłużoną fazą wydechową i świsty. Pojawiają się, i w miarę postępu choroby nasilają się, objawy niewydolności krążenia.

W zaawansowanym okresie choroby chory często chudnie. Dominują również cechy rozedmy płuc : bębenkowy odgłos opukowy i osłabienie szmeru oddechowego pęcherzykowego. W zaawansowanej postaci choroby widoczna jest praca dodatkowych mięśni oddechowych, zapadanie dolnych przestrzeni międzyżebrowych, wydech przez zwężone usta i sinica. Mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne związane z niedotlenieniem i hiperkapnią.

Rehabilitacja i odżywianie w ( POChP).

Podstawowym celem rehabilitacji jest zmniejszenie objawów choroby, czyli proces przywracania w miarę prawidłowych funkcji organizmu chorego.

Wszyscy chorzy na POChP, niezależnie od stadium choroby, odnoszą korzyści

z ćwiczeń fizycznych zarówno ze względu na polepszenie tolerancji wysiłku, jak i zmniejszenie objawów duszności i zmęczenia. Po pojawieniu się duszności wysiłkowej należy zachęcić chorego do kontynuowania wysiłków fizycznych, aby nie dopuścić do wystąpienia błędnego koła następstw , duszność- niechęć do wysiłku, zanik mięśni i upośledzenie wykorzystania tlenu. Nauka odpowiedniej techniki oddychania łagodzi uczucie duszności.

Zaś prądy selektywne typu S znalazły duże zastosowanie w leczeniu astmy oskrzelowej, bowiem astma oskrzelowa jest wymuszona przewagą w układzie parasympatycznego w układzie oddechowym. W przeciwieństwie do leczenia farmakologicznego ich działanie ograniczone jest do obszaru przepływu prądu.

Ustąpienie dolegliwości jest szybsze u chorych stosujących żywienie optymalne.

Nie bez znaczenia ma tu dieta chorego na POChP. Musimy uwzględnić znacznie zwiększoną pracę przepony w tej chorobie. Należy unikać zbyt obfitych posiłków i wzdymających produktów, które unoszą przeponę ku górze znacznie utrudniają oddychanie. Należy bezwzględnie unikać wzdymających produktów, takich jak nasiona warzyw strączkowych( groch, fasola, bób) warzywa kapustne które zwiększają ilość gazów w jelitach unoszą przeponę ku górze i nasilają jej pracę. Niedożywienie dotyczy dużej grupy pacjentów, zły stan odżywiania jest związany ze specyfiką schorzenia. Najczęściej pojawiające się problemy to : szybie uczucie sytości, duszność związana ze spożywaniem posiłków oraz nadmierna suchość ust. Zaburzenia uczucia sytości pojawia się około połowy chorych i prawdopodobnie związane jest z nadmiernym rozdęciem płuc, które powoduje uciskanie przepony na żołądek i tym samym zmniejsza jego pojemność. Najmniej tlenu niezbędnego do spalenia wymagają tłuszcze, wynika z tego, że dieta w tej chorobie powinna zawierać więcej tłuszczów i białek niż węglowodanów. Pacjenci z niedowagą powinni spożywać więcej żółtek, wysoko procentową śmietanę, masło, tłuste sery, mięso oraz ryby. Z węglowodanów zaś buraki, szpinak, papryka , pomidory, pietruszka, sałata zielona, orzechy, migdały, pistacje oraz inne nasiona.

Pacjenci zaś z nadwagą powinni dla swojego zdrowia zrobić wszystko by uzyskać prawidłową wagę. Dotyczy to chorych z niedowagą, jak i z nadwagą, będących na diecie optymalnej lub myślących o przejściu na prawidłowy model żywienia. Najlepiej to zrobić pod okiem swojego lekarza optymalnego który dobierze odpowiednie proporcje i produkty dostosowane do wieku, wagi i współistniejących chorób.