yjątkowo w tym roku spotykam się z bardzo licznymi zachorowaniami na różnego rodzaju choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego. Należą do nich :

• najczęściej występująca lamblioza,
• owsica,
• glistnica,
• tasiemczyce,
• pełzakowica.

Główną przyczyną infekcji robaczycami jest nieprzestrzeganie podstawowych warunków sanitarno-higienicznych. Mówiąc wprost nie umyte lub źle umyte produkty spożywcze lub ręce są najczęstszą przyczyną zachorowań.
Lamblioza – wywoływana przez wiciowca Gardia Lamblia pasożytującego w dwunastnicy i jelicie cienkim. Cykl życiowy obejmuje dwa etapy:

• cystę czyli postać przetrwalnikową,
• trofozoit czyli postać wegetatywną.

Zakaźną formą jest cysta. Połknięcie 10-100 cyst wywołuje chorobę. Z cyst pod wpływem kwasu solnego uwalniają się trofozoity, które przylegają do błony śluzowej jelita cienkiego i niszczą kosmki jelitowe, prowadząc do zmniejszenia powierzchni wchłaniania pokarmów w jelicie oraz do możliwości występowania biegunki. Pod wpływem żółci (alkalizacja) trofozoity ulegają przekształceniu w cysty, które są wydalane ze stolcem.

Cysty znajdują w zanieczyszczonym pokarmie, wodzie lub brudnych rękach. Rezerwuarem lamblii są głównie ludzie oraz wiele gatunków zwierząt domowych – psy , koty, i dzikich np. bobry. Zarażenie szerzy się bardzo łatwo drogą pokarmową , głównie przez skażone ręce lub wodę (pitną lub rekreacyjną- baseny, jeziora, rzeki), rzadziej przez zanieczyszczone cystami pokarm.
Okres wylęgania choroby wynosi od kilku dni do kilku tygodni. Średnio ok. 9 dni. Pacjent zarażony jest zakaźny dla kontaktujących się z nim osób.

Cysty zachowują zakaźność w środowisku wilgotnym, chłodnym do kilku miesięcy.
Ryzyko zakażenia zwiększa się przy:

• podróżach do krajów rozwijających się( złe warunki sanitarne),
• piciu nieprzegotowanej wody ze strumieni, rzek, jezior,
• złych warunkach sanitarnych,
• pracy w żłobku, przedszkolu, domu dziecka, ośrodkach przewlekłej opieki dla chorych,
• lambliozie u domowników,
• homoseksualizmie u mężczyzn,
• znacznym niedożywieniu i wyniszczeniu organizmu,
• niedoborach odporności,
• bezkwaśności żołądka i stosowaniu leków hamujących wydzielanie soku żołądkowego.

Po przechorowaniu nie ma trwałej odporności , możliwe są kilkakrotne zakażenia.

Objawy choroby zależą od intensywności inwazji i osobniczych właściwości chorego.
Lamblioza może być bezobjawowa – jest to postać najczęstsza i większości wypadków ustępuje samoistnie.

Lamblioza pod postacią ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego. Trwa 7-10 dni.Nie leczona u 30-50% osób przechodzi w postać przewlekłą. Dominują : biegunka wodnista, bez krwi i śluzu w stolcu ok. 90%, , ból kurczowy w nadbrzuszu- ok. 70%, osłabienie wzdęcia brzucha, utrata łaknienia i ubytek masy ciała, rzadziej wymioty.

Lamblioza pod postacią przewlekłego zespołu żołądkowo-jelitowego z upośledzeniem wchłaniania – biegunka tłuszczowa – objawy podobne do ostrej choroby, lecz łagodniejsze i powtarzające się okresowo.

Lamblioza może też mieć nietypowe objawy pod postacią pokrzywki, reaktywnego zapalenia stawów , nietolerancji laktozy, wyniszczenia, zapalenia dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego.

Rozpoznanie ustala się na podstawie wykrycia cyst lamblii w stolcu (badanie kału w 3 próbkach pobranych co drugi dzień)
lub trofozoitów w treści dwunastniczejalbo w badaniu histologicznym wycinka błony śluzowej dwunastnicy.

Można potwierdzić też obecność przez wykrycie antygenu Lamblii w stolcu testem immunofluorescencji.

Leczenie należy zastosować u każdego zarażonego bez względu na występowanie objawów klinicznych oraz u wszystkich współdomowników oraz u zwierząt domowych.

Dobrym preparatem do leczenia robaczyc jest Vernicadis. Lek na bazie ziołowej, bez objawów ubocznych.
Za kryterium wyleczenia uznaje się brak obecności cyst lamblii w stolcu po 2-4 tygodniach od zakończenia leczenia.
Najważniejsze jest zapobieganie tym chorobom poprzez przestrzeganie standardów sanitarno-higienicznych. Dokładne mycie owoców i jarzyn w czystej wodzie.

Unikanie pokarmów niewiadomego pochodzenia ( w tym posiłków w przypadkowych barach, restauracjach itp.).
Unikanie picia wody nieznanego pochodzenia, wody ze strumieni, rzek i jezior. Gotowanie wody niszczy cysty, chlorowanie wody nie niszczy cyst lamblii.

Należy izolować chorych na biegunkę od pracy w żłobku , przedszkolu i innych instytucjach opieki nad dziećmi lub chorymi do czasu jej ustąpienia.
Należy też pamiętać o zakazie korzystania z kąpielisk przez chorych na lambliozę przynajmniej do 2 tygodni po ustąpieniu objawów.

Glistnica – choroba pasożytnicza jelita cienkiego wywołana przez glistę ludzką (Ascaris lubricoides).

Glista jest największym robakiem obłym pasożytującym w jelicie cienkim człowieka. Długość samicy to 20-35 cm. Długość samca 15-30cm. Zakażenie następuje poprzez połknięcie jaj inwazyjnych. W jelicie cienkim uwolniona z jaja uwalnia się larwa. Wnika do krwi. Z nią przedostaje się do wątroby , gdzie wstępnie dojrzewa. Z prądem krwi przechodzi przez serce a następnie migruje do płuc – ok.10-14 dnia od zakażenia. W płucach przeobraża się w następne stadium larwalne, przechodzi do światła pęcherzyków płucnych, drzewa oskrzelowego i gardła, skąd ponownie połknięta przedostaje się do jelita cienkiego. Wówczas tam osiąga postać dojrzałą. Dorosłe glisty żyją 1-2 lata. Samica wydala jaja ze stolcem w bardzo dużej ilości ok. 200 000 jaj na dobę. Jaja glisty dostając się do gleby wilgotnej z dobrym dostępem powietrza dojrzewają przez ok. 3 tygodnie do postaci inwazyjnej i są odpowiedzialne za rozprzestrzenianie się choroby.

Rezerwuarem pasożyta jest człowiek. Zarażenie szerzy się drogą pokarmową przez pożywienie- warzywa , owoce często z plantacji nawożonych odchodami ludzkimi lub brudne ręce skażone jajami glisty, zabrudzone ziemią.
Okres wylęgania i zakaźności od zarażenia do wystąpienia objawów płucnych wynosi 4 – 16 dni, a osiągnięcie pełnej dojrzałości i pojawienia się jaj w kale 2-3 miesiące.

Chory nie jest zakaźny dla kontaktujących się z nim osób.

W wilgotnej ziemi jaja glisty zachowują właściwości inwazyjne przez 7 -10 lat. Są odporne na zamrażanie , a więc nie giną zimą, ale niszczy je bezpośrednie nasłonecznienie przez dłuższy czas i temperatura powyżej 40 ⁰C. Największym czynnikiem ryzyka zarażenia jest spożywanie niemytych surowych warzyw i owoców np. truskawek z plantacji nawożonych odchodami ludzkimi.

W większości przypadków przebieg glistnicy jest bezobjawowy, niekiedy tylko występują bóle brzucha.
Masywna inwazja glist może spowodować objawy glistnicy płucnej, jelitowej lub wątrobowo-żółciowej. Rzadko pasożyty przechodzą przez ścianę jelit będąc przyczyną zapalenia otrzewnej. Glistnicy mogą towarzyszyć objawy alergiczne np. w postaci astmy oskrzelowej lub przewlekłej pokrzywki.

Glistnica płucna – podczas migracji larw do płuc ok. 4- 16 dni po połknięciu jaj, może występować : kaszel, duszność , odksztuszanie krwią, duszność a przy masywnej inwazji gorączka ,pokrzywka oraz podwyższony poziom eozynofilii we krwi.

Glistnica jelitowa – objawia się dyskomfortem lub bólami brzucha , rzadziej nudnościami. Masywna inwazja powoduje niedożywienie, spadek masy ciała, niekiedy niedrożność mechaniczną jelita cienkiego lub zapalenie wyrostka robaczkowego.

Glistnica wątrobowo-żółciowa – bardzo ruchliwe robaki mogą wniknąć do dróg żółciowych lub przewodu trzustkowego wywołując zapalenie ostre zapalenie dróg żółciowych lub trzustki.

Rozpoznanie ustala się na podstawie wykrycia jaj glisty w stolcu w badaniu mikroskopowym. Badanie wykonuje się 3-krotnie w odstępach 3-5dni.

Leczenia wymaga każda postać glistnicy, nawet bezobjawowa. W razie inwazji mieszanych najpierw leczy się glistnicę, potem inne robaczyce.

Najważniejsze jest zapobieganie zarażeniom poprzez dokładne mycie rąk w ciepłej wodzie z mydłem przed jedzeniem, po kontakcie z ziemią. Zapobieganie geofagii u dzieci, dokładne mycie owoców i jarzyn. Unikanie spożywanie pokarmów nieznanego pochodzenia.
Unikanie nawożenia ziemi odchodami ludzkimi. Trzeba też pamiętać, że jaja glisty są odporne na zamrażanie, więc owoce lub jarzyny , które chcemy zamrozić na zimę trzeba koniecznie dobrze umyć a dopiero potem zamrozić. Jaja glisty giną natomiast podczas gotowania.

Reasumując, pamiętajmy, że wszystko co chcemy zjeść powinno być dobrze umyte w ciepłej wodzie. Wodę pijemy tylko z ze znanych źródeł, zawsze przegotowaną.
Przed każdym przygotowaniem jedzenia i jedzeniem myjemy ręce.
Przy podejrzeniu zarażeniem lamblią koniecznie trzeba przeleczyć swoich współdomowników oraz domowych pupilów, a więc ukochanego psa czy kotka.