Rak jelita grubego , jak podaje Krajowy Rejestr Nowotworów, jest w Polsce obecnie drugą w kolejności przyczyną zgonów wśród chorób nowotworowych. Choroba ta rozwija się podstępnie przez wiele lat zupełnie bezobjawowo. Zachorowalność na te nowotwory wciąż wzrasta i to głównie w krajach wysoko rozwiniętych.
Nowotwory złośliwe jelita grubego stanowią u mężczyzn około 12%, a u kobiet 10% zachorowań (rys. 1).
Rysunek 1. Częstość zachorowań na nowotwory jelita grubego w Polsce w 2010 roku
Za powstanie i rozwój raka jelita grubego obwinia się wiele czynników , z których najważniejsze są czynniki środowiskowe i jak uważają naukowcy genetyczne. Za stany przedrakowe uważa się pojedyncze gruczolaki , zespoły polipowatości rodzinnej oraz nieswoiste stany zapalne jelit. Czynnikiem bardzo obciążającym jest występowanie raka jelita grubego w rodzinie- np. u kogoś z rodziców lub dziadków bądź rodzeństwa. Ok. 85% raków rozwija się w wyniku nabytych , nakładających się mutacji genów supresorowych prowadzących do niekontrolowanego rozrostu nabłonka gruczołowego i utworzenia się gruczolaka. Gruczolaki mogą ulec przemianie złośliwej w wyniku aktywacji onkogenów. Mutacje genów nie mogą dokonywać się samoistnie. Musi występować jakiś czynnik bądź kilka czynników przez dłuższy czas aby doprowadzić do mutacji. Nowotwory jelita grubego rozwijają się częściej u mężczyzn niż u kobiet między 60 a 80 rokiem życia. Świadczy to o tym , że nabłonek jelitowy jest drażniony długotrwale przez czynniki szkodliwe. Zdolności regeneracyjne i odpornościowe naszego organizmu są przeogromne, ale w końcu i one stają się niewystarczające. Wówczas rozwija się stopniowo choroba nowotworowa. W jelicie bezpośrednim czynnikiem drażniącym są docierające tam resztki składników pokarmowych.
Rysunek 2. Trendy zachorowalności na nowotwory jelita grubego w Polsce w latach 1980-2010
Objawy raka jelita grubego zależą od jego lokalizacji i stopnia zaawansowania. Rak prawej połowy okrężnicy zwykle powoduje utajone krwawienie do jelita z postępującą stopniowo anemię. Rak lewej połowy okrężnicy i odbytnicy manifestuje się jawnymi krwawieniami z dolnego odcinka przewodu pokarmowego oraz naprzemiennie występującymi biegunkami z domieszką śluzu i zaparciami.
W przypadku jakiejkolwiek anemii , czyli obniżonego nawet nieznacznie poziomu hemoglobiny we krwi, zmniejszonej ilości erytrocytów , hematokrytu oraz żelaza zawsze powinniśmy pomyśleć o diagnostyce w kierunku nowotworu jelita grubego. Wówczas należy wykonać badanie stężenia antygenu rakowo-płodowego (Ag CEA) w surowicy krwi oraz test na obecność krwi utajonej w próbce kału. Najważniejszym badaniem diagnostycznym jest kolonoskopia , która umożliwia:
Zasadniczym sposobem leczenia raka jelita grubego jest resekcja odcinka jelita z guzem oraz usunięcie okolicznych węzłów chłonnych . Po operacji chorzy powinni być kontrolowani . Co 3 miesiące trzeba wykonać badanie stężenia w surowicy krwi antygenu CEA przez 3- 5lat. W ciągu 1 roku po zabiegu operacyjnym należy wykonać USG lub TK wątroby i RTG klatki piersiowej .Jeżeli w kolejnym badaniu okaże się ,że poziom CEA ponownie wzrasta wówczas najlepiej wykonać badanie PET/CT.
Badanie PET/CT polega na rejestracji promieniowania powstałego podczas anihilacji pozytonów. Jest to bardzo zaawansowana technika badania. Źródłem promieniowania jest podany pacjentowi radiofarmaceutyk , który ulega ciągłemu rozpadowi. Zawiera on izotopy promieniotwórcze o krótkim czasie połowicznego rozpadu, które dokonuje się w trakcie badania. Badanie umożliwia ocenę zmian metabolicznych zachodzących w komórkach. Dzięki temu badanie pokazuje wszystkie nieprawidłowe reakcje metaboliczne we wczesnym etapie, w czasie kiedy ani tomografia komputerowa , ani rezonans magnetyczny a niekiedy nawet poziom antygenu CEA , nie pokazują niepokojących wyników. Myślę, że warto wiedzieć ,że takie badanie istnieje. Jest dostępne w kilku ośrodkach klinicznych w Polsce.
Wśród osób odżywiających się optymalnie również zdarzają się przypadki zachorowań na raka jelita grubego. Wówczas szybka i dobra diagnostyka jest bardzo ważna , aby nie marnować cennego czasu na przystąpienie do leczenia. Statystyki są niestety bardzo niekorzystne. Przeciętny odsetek 5- letnich przeżyć wynosi w Polsce tylko 35%.
tel. 32 353 20 27
kom. 503 – 144 – 481