Obecnie badania genetyczne coraz   częściej wykorzystuje się   do rozpoznawania wielu chorób , prognozowania ich przebiegu, odpowiedniego leczenia oraz przewidywania ryzyka u krewnych pacjenta. Większość chorób układu krążenia   wykazuje sposób dziedziczenia autosomalny dominujący. Tzn. choroba występuje w każdym pokoleniu i jest przekazywana potomstwu w linii męskiej i żeńskiej. Przy dziedziczeniu dominującym ryzyko przekazania mutacji potomstwu wynosi 50%. W dziedziczeniu recesywnym choroba pojawia się u dzieci zdrowych rodziców. Zdrowi rodzice są nosicielami mutacji powodującej chorobę, a ryzyko choroby u kolejnego dziecka tej pary wynosi 25%.

Rozpoznanie dziedzicznej choroby nie jest proste z powodu:

– braku lub niepełnej historii choroby u członków rodziny pacjenta ,

-niepełnej penetracji i zróżnicowanej ekspresji choroby. Dodatkowo osoby z tymi samymi mutacjami mają zróżnicowaną ekspresję choroby tzn. obraz kliniczny, nasilenie objawów , wiek zachorowania, a nawet diagnoza kliniczna mogą się różnić. Na przykład ta sama mutacja u członków jednej rodziny może wywołać kardiomiopatię przerostową lub restrykcyjną. Różnice ekspresji choroby u nosicieli tych samych mutacji są spowodowane nieznanymi czynnikami genetycznymi, płcią , czynnikami środowiskowymi oraz trybem życia. Przyczyną chorób układu sercowo-naczyniowego bywają mutacje w wielu różnych genach , nawet w 20 lub ponad 30 różnych genach. Choroby układu krążenia np. kardiomiopatie mogą towarzyszyć innej chorobie lub być pierwszym z jej objawów np. dystrofii mięśniowej, miopatii oraz choroby metabolicznej.

Standardowo badania genetyczne są prowadzone na DNA wyizolowanym z leukocytów krwi obwodowej. Przy podejrzeniu mozaikowatości oprócz standardowego badania krwi konieczne są badania na innych tkankach, które można pobrać nieinwazyjnie. Choroby układu krążenia są spowodowane głównie mutacjami wykrywanymi za pomocą metod sekwencjonowania.

PORADNICTWO GENETYCZNE

Poradnictwo genetyczne rozpoczyna się od etapu diagnostycznego. Zbierane są informacje o chorobie w rodzinie, wyniki badań diagnostycznych, autopsji, ewentualnych wcześniejszych badaniach genetycznych. Na tym etapie tworzony jest rodowód rodzinny, który powinien obejmować co najmniej 3 pokolenia i zawierać informacje o członkach rodziny z tą samą diagnozą oraz wywiadem sugerującym związek z daną chorobą.

Drugim etapem jest przekazanie informacji pacjentowi. Jeżeli rozważa się badania genetyczne powinno się go poinformować o ich celu, chorobie- jej objawach , przebiegu i leczeniu., możliwym typie dziedziczenia . Jeżeli to konieczne powinno się zaproponować wsparcie psychologiczne.

Trzecim etapem jest podjęcie decyzji. Decyzja dotycząca udziału w badaniu genetycznym   musi być całkowicie świadoma i dobrowolna . Przed pobraniem próbki krwi pacjent musi wyrazić pisemną zgodę na badanie genetyczne oraz zastrzec , czy chce być poinformowany o jego wyniku.

Ostatnim etapem poradnictwa genetycznego jest informacja o wyniku badania.

Pacjenta należy   poinformować o wyniku badania   i jego interpretacji, wpływie na dalsze leczenie oraz na członków jego rodziny. Na tym etapie potrzebne bywa dodatkowe wsparcie psychologiczne. Zaleca się by pacjent zawiadomił członków rodziny o ryzyku choroby genetycznej i możliwości badań genetycznych.

INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ

Głównym problemem badań w chorobach genetycznych jest interpretacja wyników. Z każdym rokiem przybywa badań   wskazujących na powiazanie mutacji w nowych genach z dziedzicznymi chorobami układu sercowo-naczyniowego. Większość mutacji u pacjentów z dziedzicznymi chorobami to mutacje bardzo rzadkie , nieopisane lub opisane w literaturze u jednej rodziny .Badanie genetyczne powinno być przeprowadzone w wyspecjalizowanym ośrodku jako uzupełnienie badań rodzinnych i interpretowane na podstawie wywiadu rodzinnego oraz informacji z badań diagnostycznych. Badania genetyczne wykonywane są w pierwszej kolejności u pierwszej osoby w rodzinie z postawiona diagnoza lub osoby o najbardziej typowym fenotypie. I obejmują pojedyncze geny lub ich zestawy. Po wytypowaniu mutacji, która może powodować chorobę, przeprowadza się kaskadowe badanie genetyczne u krewnych 1 stopnia pacjenta – rodziców, dzieci, rodzeństwa. Po potwierdzeniu   mutacji u nich , przeprowadza się badania u krewnych ,aż do zidentyfikowania wszystkich członków rodziny, którzy są nosicielami mutacji.

DOSTĘPNOŚĆ BADAŃ GENETYCZNYCH

W Polsce   obecnie w ramach NFZ przeprowadzana jest analiza genów dla pacjentów z klinicznym rozpoznaniem dystrofii mięśniowej Duchenne҆҆҆ a. Pozostałe nieodpłatne badania genetyczne w kierunku chorób sercowo-naczyniowych są prowadzone tylko w ramach badań naukowych i obejmują niewielkie grupy pacjentów.

DZIEDZICZNE CHOROBY UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO

Do chorób tych należą:

-kardiomiopatie przerostowa , rozstrzeniowa, restrykcyjna, arytmogenna kardiomiopatia prawej komory oraz niescalenie mięśnia lewej komory.

-dziedziczne arytmie: zespół wydłużonego QT, zespół skróconego QT , wielokształtny częstoskurcz komorowy oraz zespół Burgadów.

-rodzinne tętniaki i rozwarstwienia aorty , występujące samodzielnie lub w przebiegu zespołów Marfana, Ehlersa-Danlosa .

Badania genetyczne w chorobach układu sercowo-naczyniowego mogą być użyteczne w praktyce klinicznej w celach diagnostycznych , szczególnie w przypadku chorób o nietypowym przebiegu lub w zespołach genetycznych, przy wyborze leczenia oraz do identyfikacji członków rodziny pacjenta zagrożonych rozwojem choroby.

W zależności od choroby mutacje znajduje się u 19 – 65% pacjentów. Jednak z powodu trudności interpretacyjnych wyniki badań genetycznych są często niejednoznaczne.

Głównym pożytkiem z badań jest wykrycie zagrożenia u krewnych chorego.

W praktyce kardiologicznej dostęp do badań genetycznych jest ograniczony   ze względów finansowych, miejmy jednak nadzieję, że być może kiedyś nastaną takie czasy, że badania genetyczne będą ogólnodostępne. Tymczasem dbajmy o nasze serce bo mamy go tylko jedne na całe życie.