Czas, wiek pacjenta jest jednym z najważniejszych czynników uwzględnianych przy rozpatrywaniu zagadnienia właściwości elastycznych tętnic. Mózg potrzebuje stałego dopływu tlenu, aby mogła funkcjonować. Zwężenie tętnic szyjnych jest najczęściej związane z miażdżycą, miażdżyca lub stwardnienie tętnic jest chorobą naczyniową ( choroba tętnic i żył.

Tętnice szyjne to jedne z głównych naczyń naszego ustroju, ich zadaniem jest doprowadzenie bogatej w tlen i składniki odżywcze krwi do narządów całej głowy, a zwłaszcza do mózgu.

Tętnice są naczyniami, którymi krew płynie na obwód, do wszystkich części ciała, natomiast żyłami krew powraca z obwodu ponownie do serca. Wyróżnia się dwa układy ( krążenia ) przepływu krwi w organizmie : duży i mały ( płucny ).

W dużym układzie krążenia krew utlenowana ( bogata w tlen ) wypływa z lewej komory serca do tętnic, a następnie przechodząc przez sieć naczyń włosowatych we wszystkich narządach ciała, powraca jako krew nieutlenowana ( uboga w tlen ) do prawego przedsionka serca. Zaś w małym układzie krążenia krew nieutlenowana wypompowywana jest z prawej komory do tętnic płucnych, rozgałęzia się w sieć naczyń włosowatych w płucach i powraca żyłami płucnymi, jako krew utlenowana, do lewego przedsionka serca.

Ciśnienie tętnicze obok procesu starzenia się organizmu jest czynnikiem najsilniej wpływającym na podatność tętnic. Sztywność tętnic zarówno elastycznych, jak mięśniowych ma wyraźny związek ze stopniem zaawansowania nadciśnienia. Z doświadczenia lekarskiego wiemy, że chorzy na nadciśnienie umiarkowane i ciężkie to zwykle osoby starsze. W przypadku podatności tętnicy szyjnej podwyższone ciśnienie tętnicze stanowi czynnik pogarszający, zależnie od wysokości ciśnienia, a niezależnie od przebudowy naczynia.

Trening fizyczny może znacząco zwolnić procesy sztywnienia tętnic centralnych, a zwiększone napięcie współczulne wykazują związek ze zmniejszoną podatnością tętnic elastycznych i mięśniowych nie tylko u chorych na nadciśnienie tętnicze. Proces zamykania się światła tętnic jest bardzo długotrwały !

Pierwsze objawy związane są ze zbyt słabym przepływem krwi przez mózg ( zawroty i bóle głowy ). Zwężenie tętnic może doprowadzić do niebezpiecznego udaru mózgu.

Na wysokości krtani po każdej stronie biegnie tętnica szyjna wspólna. Każda z nich rozdziela się na dwa naczynia- tętnicę szyjną zewnętrzną i grubszą od niej tętnicę szyjną wewnętrzną, która dociera w głąb struktur naszego mózgu. Łączy się na jego podstawie z gałęziami drugiej siostrzanej tętnicy oraz z tętnicami kręgowymi, tworząc zamknięty system zwanym kołem tętniczym mózgu ( kołem Willisa ).

Jest to swoiste zabezpieczenie dla naszego mózgu, w razie, gdyby któreś z naczyń nagle uległo zatkaniu. Tkanka nerwowa jest niezwykle wrażliwa na niedobór tlenu, czego konsekwencją jest obumieranie komórek nerwowych.

Zdrowe tętnice, tętnią w rytm uderzeń serca, zaś zmienione patologicznie ujawniają szereg nieprawidłowości. Najczęstszą chorobą, która niszczy te ważne naczynia jest miażdżyca. Polega ona na odkładaniu się w tętnicach całego ciała złogów, tzw. blaszek miażdżycowych, które niszczą elastyczną ścianę tętnic, a także powodują zmniejszenie się średnicy ich świateł. Krew, zamiast płynąć w sposób regularny, zaczyna przepływać chaotycznym strumieniem, gdyż napotyka na przeszkody w postaci złogów. Często na blaszkach miażdżycowych tworzyć się mogą skrzepliny, które urwane silniejszym prądem krwi płyną wraz z nią i zaczopowują mniejsze tętniczki, konsekwencją tego zjawiska jest zawał serca, czyli niedotlenienie tkanki zaopatrywanej przez owe naczynie. Kiedy dochodzi do zatkania tętnicy wiecowej mówimy o zawale serca, kiedy zaś zamknięciu ulegnie któreś z gałęzi tętnicy szyjnej, może dojść do udaru mózgu. Nagłe, przejściowe trwające od kilku sekund do kilkunastu godzin zaburzenia mowy, drętwienie kończyn, które ustępują samoistnie mogą być spowodowane przejściowym napadem niedokrwiennym mózgu.

Zazwyczaj towarzyszą temu zaburzenia widzenia, zawroty głowy lub omdlenia, nagły paraliż ( niemożność poruszania ), czasowa utrata widzenia lub niewyraźne widzenie jak również niemożność mówienia jasno lub niewyraźna mowa.

Czynniki wpływające na podatność tętnic :

Wpływ różnych czynników na zmiany sztywności tętnic rozpatrujemy oddzielnie dla tętnic sprężystych i mięśniowych. Zwiększenie sztywności tętnic sprężystych jest następstwem stopniowej degradacji włókien elastyny, przede wszystkim zaś ich zanikania ( wykruszenia się ), a niekiedy również uwapnienia.

Największe nasilenie syntezy w aorcie i dużych naczyniach ma miejsce w życiu płodowym, później procesy te ulegają znacznemu spowolnieniu i przeważają nad nimi procesy degeneracyjne. Zanikające włókna elastyny zastępują stopniowo włókna kolagenu.

Rytm serca :

Rytm serca pozostaje w odwrotnej relacji z podatnością tętnic, np. wpływ przewlekłej tachykardii, każdy wyrzut krwi z serca to stres naprężający dla ściany tętnicy, powodujący narastanie jej zużycia przez łamanie włókien elastyny.

Im większa jest zsumowana w czasie liczba uderzeń serca, tym większy stopień destrukcji ściany tętnicy, a co za tym idzie pogorszenie jej właściwości elastycznych.

Aby pracować w sposób ciągły, serce potrzebuje  tlenu i substancji odżywczych. Im bije ono szybciej np. podczas wysiłku lub zdenerwowania, tym więcej potrzebuje tlenu. Mięsień sercowy jest zaopatrywany przez niezwykle bogatą sieć naczyń wieńcowych. Przy przeroście mięśnia sercowego sieć naczyń włosowatych nie zwiększa się i mięsień jest wówczas gorzej zaopatrzony w krew.

Naczynia wieńcowe mają zdolność tworzenia krążenia obocznego  omijającego miejsca przewężone lub zamknięte ( ma to miejsce przy zabiegach prądów selektywnych które skutecznie pomagają przy tworzeniu krążenia obocznego ), co w wielu wypadkach decyduje o życiu, zwłaszcza w przypadkach nagłego zamknięcia światła większej gałęzi lub pnia tętnicy wieńcowej.

www.optymalni-katowice.pl

Piśmiennictwo:
Medycyna po Dyplomie