Osteoporoza to choroba, w której na skutek zmniejszenia się gęstości tkanki kości stają się kruche i łatwo ulegają złamaniom. Układ kostny należy do najważniejszych czynników utrzymujących człowieka w pionowej postawie i dający możliwość chodzenia i schylania się. Niestety, jak każdy inny układ i ten, kostny ulega deformacją i atakom ze strony chorób.
To jedna z najczęstszych chorób osób w podeszłym wieku, szczególnie kobiet w okresie pomenopauzalnym, u których jakość tkanki kostnej maleje w związku z niedoborem estragonów. Osteoporoza to cicha choroba, jednak bardzo podstępna, chociaż przez wiele lat nie daje żadnych objawów. Dopiero gdy nastąpi krach, czyli pierwsze złamanie, jasnym się staje, że mamy osteoporozę i to często już zaawansowaną.
Kości zdrowego człowieka są bardzo wytrzymałe i łamią się pod wpływem dużych sił podczas nieszczęśliwego upadku, np. na stołku lub z dużej wysokości, ewentualnie tragicznego wypadku samochodowego. Kości chorego są tak osłabione, że łamią się przy niewielkim uderzeniu ( są to tak zwane złamania niskoenergetyczne), np. podczas spaceru czy rozkładania kanapy lub nawet na prostej drodze. Osoba, którą choroba zaatakuje, nie wie, że już od dawna jej kościec traci minerały. O stratach dowiaduje się za późno, kiedy ubytek kości jest już bardzo duży. Niestety, dość często pierwszym sygnałem choroby, potwierdzającym jej zaawansowanie, jest właśnie złamanie.
Chorują głównie kobiety, chociaż choroba może też występować u mężczyzn. Decydują o tym czynniki ryzyka takie jak:
Jak wykazuje praktyka, nie łatwo zmienić styl życia, wyplenić zakorzenione nawyki, zwłaszcza gdy towarzyszy temu lekceważenie choroby, ponieważ ona nie boli.
Tymczasem kluczową rolę w uciekaniu od osteoporozy odgrywa prawidłowa dieta, stosowana już w okresie wczesnej młodości. Wtedy bowiem kształtuje się tzw. szczytowa masa kostna. Szczególnie istotny jest prawidłowy styl życia, w tym właśnie odżywianie dzieci w grupie wiekowej 8-11 lat. Nie należy ich zwalniać z ruchu, z gimnastyki, pamiętać o podawaniu pełnowartościowego białka i wapnia. Na stan kości najmłodszych wpływa nawet banalna infekcja, przeziębienie, zapalenie. Zazwyczaj to nie podawane leki szkodzą rosnącym kością, tylko stan zapalny i unieruchomienie w łóżku.
Kobiety zaś przez znaczny okres życia chronione są przez estrogeny. To swoisty parasol ochronny nad ich zdrowiem, jednak w okresie menopauzy i po niej zagrożenie rośnie.
W związku z zachodzącymi fizjologicznymi zmianami wieku starczego, takimi jak osłabienie wzroku czy motoryki, rośnie ryzyko upadków zagrażających złamaniem. Rośnie odsetek ludzi którzy po 50-60 roku życia zaprzestają uprawiać jakiekolwiek ćwiczenia fizyczne i tym samym stają się mniej sprawni fizycznie a to znów zagraża częstszym upadkom. Ćwiczenia fizyczne poprzez poprawę koordynacji ruchowej, siły mięśniowej mogą pomóc zapobiegać tego typu urazom. Wysiłek nie tylko podnosi ogólną sprawność, zmniejsza zaburzenia równowagi i wzmacnia mięśnie, wpływa też korzystnie na procesy kościotworzenia, poprawiając wytrzymałość kości. Niekorzystnym przemianą układu kostnego sprzyjają używki – kawa, alkohol, tytoń. Należy też przeanalizować stosowane leki, w szczególności uspokajające i nasenne, gdyż ich nadużywanie może sprzyjać upadkom. Nasze mieszkania też niosą wiele niebezpieczeństw takie jak: śliskich podłóg czy źle umocowanych dywanów, jak i poprawy oświetlenia w mieszkaniu oraz odpowiedniego ustawienia mebli i sprzętów domowych tak, aby się o nie obijać i nie potykać.
Po 50 roku życia osteoporoza występuje u 30 % kobiet i 8 % mężczyzn, a z każdym rokiem ten odsetek rośnie. W osteoporozie najczęstsze są złamania kręgów, często bezobjawowe, następnie złamania bliższego końca kości udowej ( szyjki kości udowej ), złamania kości promieniowej i kości ramiennej. Dla osób w podeszłym wieku złamanie, zwłaszcza szyjki udowej, może oznaczać ciężkie kalectwo. Pociąga to za sobą ryzyko śmierci z powodu niewydolności krążeniowej i oddechowej. Osoba po takim złamaniu wymaga na ogół stałej opieki, a połowa pacjentów staje się trwale niepełnosprawna. Jednocześnie po pierwszym złamaniu ryzyko kolejnego wzrasta nawet 10- krotnie. Osteoporoza może powstać również w przebiegu schorzeń takich jak: cukrzyca, nadczynność przytarczyc, tarczycy, kory nadnerczy. Bywa skutkiem długotrwałego zażywania leków. Chorobie sprzyja niskie spożycie wapnia oraz niedobór witaminy D.
Przeciętny Polak spożywa około 50-60 % zalecanej dawki wapnia. Zaś Światowa Organizacja Zdrowia oraz Instytut Żywności i Żywienia zaleca osobom w wieku 60+ spożywanie około 1100- 1500mg/d.
Zawartość wapnia dostępnych w Polsce w produktach żywnościowych.
– mleko 110- 120 mg/ 100g
– jogurt 130-170 s
– maślanka 110
– sery podpuszczkowe 390- 1380
– sery twarogowe 55- 96
– jaja kurze całe 47
– sardynki w oleju 330
– migdały 239
– orzech 58- 186
– fasolka szparagowa 65
– kapusta 46- 77
– brokuły 48
– brukselka 57
– jarmuż 157
– nasiona słonecznika 131
– nasiona maku zaś aż 1266
Warunkiem zachowania sprawności i zdrowia powinna być troska o własną kondycję fizyczną i dietę która uchroni nas od cichej i wyniszczającej chorobie jaką jest osteoporoza.
Wydaje się to dość proste. Skoro wiadomo, co szkodzi naszym kościom, to czynniki ryzyka możemy sami usunąć, lepiej się odżywiać, więcej się ruszać, korzystać ze słońca, nie palić, nie nadużywać alkoholu…. A jednak, jak podają źródła naukowe, mimo tej wiedzy co 30 sekund na świecie ktoś coś sobie łamie.
piśmiennictwo : Świat Medycyny
tel. 32 353 20 27
kom. 503 – 144 – 481