Przekrwione oczy, ciężkie powieki, uczucie obecności obcego ciała, czasem nadwrażliwość na światło….Co to wszystko oznacza? Otóż wspomniane objawy mogą sugerować, że cierpimy na tzw. zespół suchego oka. Zazwyczaj nie zdajemy sobie sprawy, że jest to jedno z najczęstszych schorzeń okulistycznych. W dobie komputerów na zespół suchego oka zaczyna się uskarżać się coraz więcej osób.

Badania które były przeprowadzone w Japonii  potwierdzają, że co trzeci pracownik biurowy ma objawy tego schorzenia. A gdzie leży prawdziwa przyczyna tej dolegliwości? Zespół suchego oka obejmuje grupę  schorzeń różnego pochodzenia.

Istotą tego zespołu są zmiany patologiczne w składzie, stabilności i napięciu tzw. filmu łzowego, co w konsekwencji prowadzi do uszkodzeń spojówki i rogówki, a w skrajnych przypadkach może doprowadzić nawet do utraty wzroku. Mówiąc prościej, zespół suchego oka polega na niedostatecznym wydzieleniu łez ( stąd nazwa tej dolegliwości ),a brak nawilżenia powoduje złuszczanie się nabłonka rogówki i spojówki. Prowadzi to do zaburzenia bariery immunologicznej, co może stanowić swojego rodzaju „ zaproszenie ” dla różnych drobnoustrojów i rozwoju zakażeń.

W prawidłowych warunkach powierzchnia gałki ocznej pokryta jest stale substancją nazywaną powszechnie łzami, a fachowo cienkim filmem łzowym o grubości około 6-10 mikrometrów. Składa się on z trzech warstw: dolnej-mucynowej, środkowej-wodnej i powierzchniowej- lipidowej. Każda z tych warstw odpowiada za inne czynności, co całościowo daje efekt prawidłowego funkcjonowania naszego narządu wzroku. I tak dzięki najgłębiej położonej warstwie łzy utrzymują się na powierzchni oka, druga warstwa jest swojego rodzaju magazynem tlenu dla rogówki , a ponadto zawiera substancje antybakteryjne, które chronią oko przed zakażeniami z zewnątrz.

Trzecia warstwa- zewnętrzna stabilizuje film łzowy, zapobiega wysychaniu łez, zmniejszając parowanie i oddawanie ciepła. Prawidłowy skład i struktura filmu łzawego to najważniejsze czynniki zapewniające jego stabilność. Ta stabilność wydaje się jednak bardzo krótkotrwała. Do przerwania filmu dochodzi po 12-15 sekundach i wówczas musi on być odnowiony. Główna rola przypada w tym miejscu powiekom, których ruchy pozwalają na rozprzestrzenianie się nowych składników filmu na całej powierzchni oka, a jednocześnie usuwają jego zanieczyszczenie części ( kurz pyłki). W normalnych warunkach częstość mrugnięć wynosi 15 na minutę i jest wystarczająca do utrzymania ciągłości filmu. Natomiast w warunkach patologicznych filmu łzowy ulega przerwaniu znacznie szybciej niż wynosi częstotliwość  mrugnięć. W ten sposób rogówka przez dłuższy czas pozostaje nie zwilżona. W bardzo zaawansowanych przypadkach filmu łzowy może w ogóle nie  powstać na jej powierzchni, co prowadzi do zmętnienia, a z czasem do upośledzenia ostrości widzenia.

Objawy: Jeśli zauważysz u siebie  objawy takie jak:

• uczucie piasku pod powiekami (pieczenie oczu)
• czerwone oczy, nieostre widzenie (zamazany obraz)
• światłowstręt, łzy płynące z oczu po wyjściu na dwór ( taki obraz może wystąpić, wbrew określeniu „ suche oko”, to może być znak, że cierpisz na zespół suchego oka. To może być jedynie sygnał, ponieważ podobne objawy mogą występować w przypadku np. zapalenia spojówek.

Przyczyną zespołu suchego oka są stany związane ze zmniejszeniem lub brakiem produkcji warstwy wodnej filmu łzowego. Wynikają one z zaburzenia funkcji gruczołów łzowych lub produkcji warstwy wodnej lub ich przewodów. Zespół oka suchego zdecydowanie rzadko występuje wskutek wad wrodzonych, najczęściej jest wynikiem zmian nabytych, bądź to jako objaw innych schorzeń, lub wskutek urazów, zabiegów chirurgicznych oraz napromieniowania itp.

Jedną z przyczyn jest zanik gruczołu łzawego, do którego może dojść wskutek nieprawidłowych reakcji immunologicznych ( organizm produkuje komórki niszczące własne tkanki).Schorzenie to występuje głównie u kobiet między 40 a 60 r. Dolegliwości rosną wraz z upływem czasu, a chorzy skarżą na suchość oczu, pieczenie, światłowstręt. Musimy pamiętać, że chorobie towarzyszą zmiany ze strony innych narządów: suchość w ustach, krtani czy wysychający nabłonek oskrzeli.

Zespół suchego oka może wystąpić również w chorobach tarczycy (np. przy nadczynności , w stanach zapalnych) i tu również bardziej narażoną grupą stanowią kobiety. Inne choroby, których skutkiem może być wystąpienie zespołu suchego oka, to np. białaczka, choroby onkologiczne, mononukleoza zakaźna, schorzenia neurologiczne, AIDS, jaglica czy oparzenia oczu.

Ostatnio coraz częściej mówi się także o zespole oka suchego w przebiegu cukrzycy i zaburzeń hormonalnych ( menopauza kobiet). Nie można również zapomnieć o zespole oka suchego, który jest następstwem ubocznego działania leków, głównie obniżających ciśnienie, psychotropowych czy   antyalergicznych. Zespół suchego oka jest również plaga wśród użytkowników komputerów, którzy dodatkowo pracują w klimatyzowanych pomieszczeniach. Niestety właśnie te osiągnięcia człowieka obracają się często przeciw niemu, a zwłaszcza przeciw narządowi wzroku.

Zespół suchego oka może mieć bardzo różne podłoże i dlatego wymaga kompleksowej  oceny przyczyn choroby i stopnia jej zaawansowania. Jest niestety trudnym i długotrwałym procesem. Celem leczenia jest zmniejszenie nieprzyjemnych dolegliwości i zapobieganie uszkodzeniom rogówki. Leczenie możemy zasadniczo podzielić na: przyczynowe, wspomagające, objawowe i chirurgiczne. Najbardziej wartościowe jest niewątpliwe leczenie przyczynowe, ale niestety nie zawsze jest możliwe. Leczenie chirurgiczne przeprowadza się przy anatomicznych nieprawidłowościach powiek. Jeśli uszkodzenie gruczołów łzowych  następuje w przebiegu innych schorzeń, to wymaga ono często leczenia wysokospecjalistycznego ( hematolodzy, reumatolodzy, endokrynolodzy, interniści. Zapalenie brzegów powiek skłaniają do zastosowania w leczeniu antybiotyków, a czasami jeśli zespół suchego oka wystąpił wskutek działania ubocznego  leków, wystarczy je odstawić lub zmniejszyć dawki. W niektórych przypadkach wskazane jest podawanie zwiększonych dawek witaminy A. Często poprawę przynoszą inne działania, jak np. obniżenie temperatury pomieszczeń, wyłączenie klimatyzacji, stosowanie nawilżaczy powietrza, okularów ochronnych lub specjalnych soczewek kontaktowych z duża  przepuszczalnością tlenu. Jednak zasadniczą metodą leczenia zespołu oka suchego jest stosowanie substancji, które imitują naturalny film łzowy, tzw. sztucznych łez. Idealny preparat powinien być minimalnie często stosowany, łatwy w aplikacji, nie wywoływać działań ubocznych i nie dawać uczucia ciała obcego w oku. W rzeczywistości jednak częstotliwość stosowania sztucznych łez jest zależna od stopnia zaawansowania choroby. W niektórych przypadkach pacjenci  muszą używać łez nawet co 1-2 godziny. Na zakończenie wypada dodać że posiadacze suchych oczu powinni o nie szczególnie dbać. Ważne jest regularne przyjmowanie kropli, jak również właściwa higiena. Wskazane jest częste wietrzenie pomieszczeń i ich właściwe nawilżanie. Osoby pracujące przy komputerze powinny pamiętać o robieniu kilkuminutowych przerw, w czasie których należy wykonać kilka mrugnięć, zamknąć na chwilę oczy bądź zaaplikować sztuczne łzy. Należy pamiętać, że wrogiem oczu zwłaszcza tych suchych jest dym papierosowy, nawet jeśli jesteśmy biernymi palaczami.

O oczy należy dbać zawsze. Zarówno te zdrowe i widzące, jak te nie pozbawione wad i niedoskonałości są naszym oknem na świat i zasługują na należyte traktowanie i stałą kontrolę okulistyczną . Nikt nie wie, jakie tajemnice kryje jeszcze w sobie ludzkie oko, ale tak czy inaczej warto czasami do niego zajrzeć. A jeszcze lepiej, aby zrobił to okulista. Pamiętajmy o tym !

www.optymalni-katowice.pl