Jednym z problemów dotykających dużą grupę polskiego społeczeństwa jest przewlekła choroba żylna. Szacuje się, że około 60% kobiet i około 50 % mężczyzn jest objętym tym procesem chorobowym. Częstość występowania tej uciążliwej choroby wzrasta wraz z wiekiem, ale często uskarżają się na żylaki ludzie młodzi. Jest to o tyle niepokojące, że obecnie populacja Europy starzeje się w tym także Polskie społeczeństwo. Zbyt długie przebywanie w pozycji stojącej lub siedzącej bez zastosowania odpowiedniej profilaktyki sprzyja powstawaniu żylaków w kończynach dolnych, zastojowi u układzie głębokim żył, co w końcu prowadzi do powstania choroby.

Choroba obejmuje trzy postaci : wrodzoną, pierwotną i wtórną. Wrodzona dotyczy zaburzeń związanych z rozwojem układu żylnego na etapie powstawania naczyń ( waskulogenezy ) w życiu płodowym i niemowlęcym. Dochodzi wtedy do niedorozwoju lub do genezy struktur naczyniowych. Za przykład takich zaburzeń może posłużyć zespół Klippla- Trenaunaya, charakteryzujący się takimi objawami jak : żylakami wrodzonymi, przerostem kończyny i naczyniakami skórnymi. Najczęstszą jednak przyczyną pozostaje zakrzepica żylna.

Przebieg zakrzepicy żylnej obejmuje kilka etapów :

– powstawanie zakrzepu w naczyniu żylnym

– proces rekanalizacji i włóknienia skrzepliny przylegającej do ściany lub płatków zastawki.

Proces włóknienia i przebudowy skrzepliny doprowadza do stałego upośledzenia funkcji tych struktur. Tylko szybkie włączenie leczenia trombolitycznego daje szansę na ustąpienie procesu zakrzepowego lub następnego uszkodzenia zastawek żylnych.

W sytuacji, kiedy skrzeplina nie rozpuszcza się całkowicie, naczynie pozostaje niedrożne, krew odpływa drogami obocznymi.

W przypadku niedrożności żył głębokich krew przepływa przez siatkę naczyń powierzchownych, poszerzając je w sposób widoczny ( żylaki ). Układ ten nie jest przygotowany do sprawnego odprowadzenia tak dużej ilości krwi, co sprzyja powstawaniu stanów zapalnych. Układem głębokim w warunkach prawidłowych odpływa około 80% krwi, a powierzchniowym 20 % z kończyny dolnej.

Układ żył kończyn dolnych dzielimy na :

– układ żył głębokich

– układ żył powierzchniowych

– układ żył przeszywających ( perforatorów )

Te trzy układy tworzą nierozerwalną trwałość. Jeżeli jeden z nich wykazuje cech niewydolności to pozostałe też najczęściej po pewnym czasie stają się niewydolne.

Zanim jednak diagnoza zostanie postawiona, pacjent powinien być bardzo dobrze zbadany.

Badanie powinno zawierać fachowo zebrany wywiad ( dotyczy to szczególnie pacjentów podróżujących ) długie godziny jazdy samochodem czy loty samolotowe sprzyjają powstawaniu zakrzepicy żylnej. Następnym krokiem jest badanie fizykalne, po którym oceniona jest budowa kończyn dolnych, symetria, barwa i stan miejscowy powłok.

Badaniem palpacyjnym sprawdza się tętno, napięcie powłok, grę włosniczkową. Powinno wykonać się pomiar obwodów na poszczególnych poziomach ( dokonane pomiary powinny posłużyć w doborze odpowiedniego wyrobu uciskowego ). Dalszym etapem są badania obrazowe, podstawowym badaniem jest badanie ultrasonograficzne z użyciem kolorowego Dopplera. Są jednak sytuacje, w których ani w badaniu fizykalnym, ani w dopplerowskim nie znajdujemy potwierdzenia przedstawionym przez pacjenta objawom. Kończyny dolne nie są obrzęknięte i nie stwierdzamy refleksu zastawkowego ( fala zwrotna przepływu krwi ) w badaniu USG Dopplera.

W myśl zasady, że nie leczy się wyniku, tylko pacjenta, należy podjąć decyzję o tzw. próbie biologicznej.

Oznacza to, że należy włączyć odpowiednie leczenie na okres próbny. W przypadku ustąpienia lub złagodzenia objawów mamy potwierdzenie postawionej wcześniej diagnozy.

W przypadku braku objawów pozostaje nam zweryfikować zastosowane leczenie lub uzupełnić o dalszą diagnostykę.

Leki do stosowania miejscowego zawierające heparynę są znane i powszechnie stosowane do leczenia wspomagającego w chorobach żył, zakrzepowym zapaleniu żył, żylakach kończyn dolnych, stłuczeniach i obrzękach. Redukują większość dokuczliwych objawów, uczucie ciężkości nóg, kurcze nocne, obrzęki. Przyśpieszają wchłanianie się krwiaków pourazowych oraz po zabiegowych , szczególnie u pacjentów po operacjach usunięcia żylaków. Obecnie leczenie zabiegowe dotyczące żylaków kończyn dolnych jest szeroko rozpowszechnione, dostępne nie tylko w sektorze prywatnym, ale także w ramach opieki zdrowotnej. Jednak operowana noga przez kilka tygodni wymaga jeszcze odpowiedniej pielęgnacji. Zaleca się, aby pierwsze kilka godzin odpoczywał w pozycji leżącej. W pierwszej dobie po zabiegu chory może normalnie funkcjonować w zakresie samoobsługi. Wskazane są też krótkie spacery kilka razy dziennie. Pacjent sam powinien ocenić swoje dolegliwości bólowe i w przypadku ich braku powoli, ale systematycznie zwiększyć swoją aktywność.

Nie bez znaczenia ma tu bardzo wczesna profilaktyka. Na żylaki często uskarżają się już pacjenci w młodym wieku ( kobiety po porodach, młodzi mężczyźni np. siedzący kilkanaście godzin przy komputerach ).

Zmiana złych nawyków to kolejny element leczenia. Dotyczy to przede wszystkim wprowadzenia zmian w życiu codziennym.

– Zwiększenie wysiłku fizycznego z naciskiem na spacery, ale nie przemęczanie się.

– Zmiana diety nie tylko w celu zmniejszenia wagi ciała, ale także unikanie potraw powodujących wzdęcia i zaparcia.

– Dobieranie odpowiedniego ubioru, szczególnie podczas podróży.

– Zastosowanie odpowiedniego dobranego wyrobu uciskowego w znaczący sposób zmniejsza dolegliwości pacjenta.

Leczenie miejscowe, w tym stosowanie żeli, kremów, maści także czasami stanowi jedyny sposób leczenia. Dotyczy to grupy pacjentów, którzy nie chcą sięgać po tabletki i zależy im na zdrowym stylu życia.

Aby zwiększyć wytrzymałość i integralność ścian żył, należy zwiększyć spożywanie jagód, jeżyn wiśni, owoców głogu, pić czarne i zielone herbaty. To właśnie bioflawonoidy obniżają kruchość naczyń włosowatych, główny problem powstawania pajączków. Regularne spożywanie jagód pomoże spowolnić lub nawet zatrzymać dalszy rozwój już istniejących zmian naczyniowych. Zaś kasztanowiec zwyczajny to lek od dawna stosowany w medycynie ludowej jako środek na żylaki. Ma on działanie wenotoniczne, redukuje pajączki i żylaki poprzez zmniejszenie przepuszczalności naczyń włosowatych. Ogranicza również zatrzymanie wody i działa przeciwzapalnie. Odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne, oraz zabiegi fizykoterapii ( w naszej przychodni zabiegi prądów selektywnych ) poprawiają nie tylko funkcjonowanie pompy mięśniowej kończyn dolnych ( mięśnie goleni odpowiedzialne za zgięcie podeszwowe stopy i zgięcie w stawie kolanowym ), ale i całego ciała. Prądy selektywne zdecydowanie poprawią krążenie w kończynach dolnych, a tym samym poprawia się zaopatrzenie w składniki budulcowe, energię i tlen. Terapia ta może być stosowana jako profilaktyka, a połączenie z dobrze dobraną dietą daje zdecydowaną poprawę naszego zdrowia. Wiemy dobrze, że lepiej zapobiegać niż leczyć i cierpieć.