Kawa napój chętnie spożywany przez dzisiejsze społeczeństwo na całym świecie. Sporządzany z palonych i zmielonych ziaren kawowca pochodzi z Etiopii. W Europie pojawił się ok. XVIw. Początki kawy sięgają X wieku przed nasza erą i związane są ściśle z ludami koczowniczymi terenów górskich Etiopii, które jako pierwsze zauważyły jej energetyzujący wpływ. Istnieje kilka legend związanych z kawą. Jedna z nich mówi o tym ,że pasterze zauważyli ,że kozy zjadające pewne owoce stają się bardziej pobudzone . Postanowili oni też spróbować . Odczuwali wtedy niezwykły przypływ energii. Pierwsze wzmianki o paleniu i piciu kawy pojawiły się ok. X w. ne od perskiego lekarza Raziego, ale kolejne informacje pochodzą dopiero z XV w. z Afryki północnej. Pierwszą kawiarnię otwarto w 1457 r . w Konstantynopolu. W Europie jako pierwszy opisał kawę niemiecki botanik i podróżnik Leonard Rauwolf , który w 1573 r. rozpoczął podróż na bliski Wschód celem poznania nowych ziół i lekarstw. Początkowo kawa trafiła do włoskiej Wenecji , gdzie prowadził wówczas główny szlak handlowy między Afryką Północną a Wschodem .Pierwsza kawiarnia została otwarta we Włoszech w 1645r.
Obecnie najcenniejszym gatunkiem kawy jest pochodząca z wyżyn Etiopii kawa arabska –Coffea arabica. Uprawiana jest również w całek Afryce, Ameryce Południowej i Azji.
To co zafascynowało dawnych pasterzy etiopskich to kofeina zawarta w ziarnach kawy.
Kofeina to alkaloid purynowy pochodzenia roślinnego. Można ją też otrzymywać syntetycznie. Obecnie jest stosowana jao dodatek do m. in. energetyzujących. Kofeina jest stymulantem. Spożywana w różnych produktach jest najczęściej konsumowaną substancją psychaktywną.
W budowie chemicznej jest zbliżona do 2 innych puryn teobrominy i theofiliny.
Kofeina znajduje się również w innych roślinach np. w herbacie, ostrokrzewie paragwajskim – yerba mate, guaranie, orzeszkach cola, oraz w czekoladzie.
Kofeina działa pobudzająco na układ nerwowy człowieka. Stymuluję korę mózgową zwiększając sprawność myślenia, znosi zmęczenie psychiczne i fizyczne.
Pobudza ośrodki wegetatywne oddechowy naczynioruchowy oraz ośrodek nerwu błędnego. Efektem tego jest: zwiększone natlenienie tkanek, przyspieszenie przemiany materii, zwiększone wydzielanie soków trawiennych, przyspieszona praca jelit, działanie moczopędne. Kawa jest głównym przeciwutleniaczem w diecie z mała ilością owoców i jarzyn. Kofeina dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego , jest metabolizowana w wątrobie , a wydalana przez nerki.
To pozytywne stymulowanie naszego organizmu zależy oczywiście od dawki spożywanej kofeiny. Za bezpieczną ilość uważa się ok.100-300mg dziennie. Ta ilość nie uzależnia i nie daje skutków ubocznych. Jedna filiżanka kawy zawiera ok. 75-250 mg.
Kawa spożywana w umiarkowanych ilościach ma pozytywne właściwości np. dotlenia organizm, prze co ułatwia koncentrację, polepsza pamięć krótkotrwałą, przyspiesza metabolizm , tym samym zwiększa tempo przemiany lipidów i pomaga zapobiegać zmęczeniu mięśni. Zmniejsza szansę zachorowania na cukrzycę typu II, kamicę pęcherzyka żółciowego, chorobę Parkinsona, Alzheimera.
Leczniczo kofeina stosowana jest przy zatruciu alkoholem , w niedociśnieniu, w stanach wyczerpania psychicznego i fizycznego. Dawka śmiertelna dla człowieka to ok. 150mg/kg wagi ciała.
Negatywne skutki picia kawy związane są przede wszystkim ze spożyciem jej nadmiernych ilości. Głównie i najczęściej spotykamy się z uczuciem nerwowości , niepokoju i rozdrażnienia . Jest to tzw. „ zdenerwowanie kofeinowe”. Kawa może zwiększać prawdopodobieństwo zawału serca u osób o wolniejszym jej metabolizmie w wątrobie ( u posiadających gen spowalniający detoksykację kofeiny nawet o 133% u osób pijących powyżej 4 filiżanek dziennie.) Nieznacznie obniża płodność u mężczyzn jak i u kobiet. Należy też pamiętać ,że kawa zwiększa efektywność środków przeciwbólowych.
HERBATA – według legendy jako pierwszy zaparzył przypadkowo liście herbaty w 2737r. pne mityczny cesarz Shennong. Jednak pierwsze informacje i zapiski o herbacie pochodzą z X w. pne z Chin. Ok. V w. ne herbata poja wiła się w Mongolii i Tybecie a ok. 800r. ne zawędrowała do Japonii . W Europie jako pierwsi zaczęli parzyć herbatę Rosjanie w XVI w. w postaci bardzo mocnego naparu. W Polsce pojawiła się w 1664r. , dotarła do nas z Francji. Początkowo była traktowana jako ziele lecznicze.
Substancją czynną obecną w herbacie jest teina . Teina występuje we wszystkich rodzajach herbaty, jednak w różnych ilościach. Najwięcej zawiera jej czarna herbata ok. 100mg na filiżankę, zielona – kilka mg. Teina działa podobnie jak kofeina stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy, nieco niweluje zmęczenie, poprawia koncentrację, procesy myślowe , wspomaga wydzielanie soków trawiennych i poprawia wentylację płuc. Mechanizm działania teiny jest jednak inny niż kofeiny. Polifenole również obecne w herbacie spowalniają wchłanianie teiny co powoduje, że jest ona przyswajana dłużej przez organizm , co prowadzi do rozłożonego w czasie działania pobudzającego. Jest to zaleta działania herbaty , kiedy wypijana jest w rozsądnych ilościach. Kiedy wypija się zbyt dużo filiżanek dziennie, np. kilkanaście powoduje to nasilone, przewlekłe stany pobudzenia. Prowadzi to po kilku miesiącach do przemęczenia, silnej nerwicy a nawet do stanów wyczerpania. Z reguły pacjenci nie kojarzą pojawiających się stopniowo objawów nerwicy z wypijaną herbatą. Trudno tez wtedy znaleźć na tą dolegliwość lekarstwo.
Długotrwałe picie dużych ilości mocnej herbaty prowadzi również do niedoboru wit. B₆. Ta z kolei jest niezbędna do prawidłowego metabolizmu homocysteiny. Niedobór wit. B₆ oraz kwasu foliowego powodują również inne przyczyny np. palenie tytoniu, picie alkoholu, leki zawierające teofilinę, leki neurotyczne, leki donory tlenku azotu. To wszystko powoduje wzrost stężenia homocysteiny, która jest uważana za przyczynę zmian miażdżycowych.
Tak więc najpopularniejsze te napoje mają swoje zalety i wady używania. I jak powiedział kiedyś pan prof. Herman ( Katedra Farmakologii i Farmakoterapii przy Akademii Medycznej w Katowicach) wszystko jest trucizną, kwestia jest tylko dawki.
Należy pamiętać te słowa , bo dotyczą nie tylko używek i leków , ale także wszystkiego co zjadamy i wypijamy.
tel. 32 353 20 27
kom. 503 – 144 – 481