Sen to czas bardzo ważny dla każdego organizmu. Jest to okres w którym, organizm powinien się regenerować. Wówczas przemiany metaboliczne w całym organizmie są na tzw. poziomie podstawowym, a więc wystarczającym tylko do dostarczania niezbędnej ilości energii komórkom. Wyjątkiem jest układ płuca -serce, który musi przez cały czas pracować i zapewnić pozostałym komórkom dostarczanie tlenu, oraz wątroba , która w godzinach miedzy 23- a 2 w nocy wytwarza największą ilość ciał odpornościowych. Ilość potrzebnego snu w ciągu doby jest rzeczą bardzo indywidualną. Zależy od wieku, płci , rodzaju wykonywanej pracy, prowadzonego trybu życia.
Sen ma charakter uporządkowany. Fazy i stadia snu układają się w cykle trwające ok. 90-120 min. Podczas snu występują 2 fazy :
1.nREM kiedyś nazywana fazą powolnych ruchów gałek ocznych składająca się z 3 stadiów
-N1 i N2 stanowią sen płytki
-N3 stanowi sen głęboki.
2.REM – faza szybkich ruchów gałek ocznych, w której aktywność kory mózgowej jest duża, występują marzenia senne a napięcie mięśni jest znacznie zmniejszone.
Zwykle sen zaczyna się od stadium N1 i stopniowo pogłębia się aż do fazy N3. Następnie dochodzi do nagłego spłycenia snu i przejścia do fazy REM. Z upływem nocy skraca się czas snu głębokiego , a wydłuża faza REM. Zachowanie cykliczności faz snu a szczególnie obecność snu głębokiego i REM jest konieczne dla prawidłowego funkcjonowania ustroju.
W czasie snu płytkiego może występować tzw. oddychanie okresowe. W śnie głębokim dochodzi do zmniejszenia wentylacji minutowej. Ciśnienie parcjalne tlenu obniża się o 5-10mmHg a ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla wzrasta o 2-8mmHg. W fazie REM oddychanie jest nieregularne, występują okresy przyspieszonego lub zwolnionego oddychania. Mogą występować również bezdechy, trwające ok. 10-20 sekund.
W ostatnich latach zwiększyło się zainteresowanie zaburzeniami oddychania podczas snu, gdyż powikłania krążeniowe z tym związane są główną przyczyną umieralności u tych osób .Zaburzenia oddychania mogą występować pod postacią :
– obturacyjnego bezdechu sennego,
– centralnego bezdechu sennego,
– zespołu hipowentylacji i hipoksji w czasie snu lub związanych z określonymi chorobami.
Obturacyjny bezdech senny w Polsce rozpoznaje u 11,2% mężczyzn i 3,4% kobiet . U mężczyzn w wieku 40-70 lat, u kobiet w okresie menopauzy.
W czasie snu zmniejsza się napięcie mięśni ścian gardła . Gardło jest jedyną częścią dróg oddechowych, która nie posiada chrzęstnego lub kostnego rusztowania. Zmniejszenie napięcia mięśni prowadzi do zwężenia lub zamknięcia gardła a w konsekwencji do spłycenia oddychania lub bezdechu. Zahamowanie przepływu powietrza prowadzi do hipoksemii czyli do zmniejszenie stężenia tlenu O₂ we krwi oraz hiperkapnii czyli zwiększenia stężenia we krwi dwutlenku węgla CO₂ oraz wzrastającej pracy mięśni oddechowych. To powoduje wybudzenie, wzrost napięcia mięśni gardła i zakończenie bezdechu. Po bezdechu następuje wyrównawcza hiperwentylacja, która prowadzi do wtórnego obniżenia stężenia CO₂ we krwi i zmniejszenia napędu oddechowego. Nasz ośrodek oddechowy w mózgu jest wrażliwy na koncentrację dwutlenku węgla a nie na stężenie tlenu we krwi. Osoba z tym schorzeniem ponownie zasypia, zmniejsza się napięcie mięśni górnych dróg oddechowych, gardło ulega zapadnięciu i dochodzi do kolejnego bezdechu.
Czynnikami sprzyjającymi występowaniu bezdechu są:
-nadwaga i otyłość,
-obwód szyi u mężczyzn ponad 43 cm , u kobiet powyżej 40 cm,
-zmiany anatomiczne górnych dróg oddechowych takie jak: długie podniebienie miękkie, długi języczek, przerost migdałków podniebiennych, skrzywienie przegrody nosa, przerost małżowin nosowych.
-spożycie alkoholu, stosowanie leków nasennych i uspokajających (powodują zmniejszenie napięcia mięśni gardła),
– palenie tytoniu,
-niedoczynność tarczycy
-akromegalia.
Krótkotrwałe niedotlenienie centralnego układu nerwowego , powtarzające się kilkakrotnie w ciągu nocy powoduje że w ciągu dnia pojawia się poranny ból głowy, nadmierna senność, zaburzenia koncentracji i pamięci, zmęczenie, osłabienie libido i impotencja, zaburzenia emocjonalne, nerwowość.
W nocy natomiast może pojawić się :chrapanie, często głośne i z przerwami, bezdechy, zwiększona aktywność ruchowa, wzmożona potliwość, duszność , dławienie się w czasie snu, oddawanie moczu w nocy, kołatanie serca, przyspieszenie akcji serca lub zaburzenia rytmu, trudności z zaśnięciem po wybudzeniu, obawa przed dusznością, ból w klatce piersiowej spowodowany niedotlenieniem mięśnia sercowego u osób z chorobą wieńcową, zgaga, gdyż wzrost ciśnienia w jamie brzusznej w czasie bezdechów predysponuje do refluksu żołądkowo-przełykowego, suchość w jamie ustnej.
Przebudzenia towarzyszące bezdechom powodują zakłócenia struktury snu,sen ulega fragmentacji, zmniejsza się ilość snu głębokiego i fazy REM. Sen jest nieefektywny. Człowiek wstaje zmęczony, zasypia w ciągu dnia. Ma problemy z pamięcią i koncentracją uwagi. Powtarzające się epizody niedotlenienia mózgu w czasie bezdechów niekorzystnie wpływają na czynność wielu narządów. Mogą wywołać ostre incydenty wieńcowe , zaburzenia rytmu serca. Zmianie ulega profil ciśnienia krwi. Ciśnienie nie obniża się w nocy tak jak u osób zdrowych- dochodzi do rozwoju wtórnego rozwoju nadciśnienia tętniczego. Powikłania krążeniowe są główną przyczyną umieralności chorych .Największym ryzykiem zgonu z powodu nieleczonego bezdechu są obciążeni mężczyźni poniżej 50 roku życia. Statystycznie chorzy na obturacyjny bezdech senny częściej powodują wypadki komunikacyjne.
W leczeniu bezdechu bardzo ważne są zmiany w stylu życia.
1.Zmniejszenie masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością.
3.Unikanie picia alkoholu w godzinach wieczornych.
4.Unikanie leków nasennych i uspokajających.
5.Zaniechanie palenia papierosów.
Sama dolegliwość bezdechu nocnego nie jest dla pacjentów bardzo uciążliwa, ale dużo bardziej niebezpieczne są powikłania tego bezdechu. Najczęściej bo w ponad 50% występuje nadciśnienie tętnicze, które na dodatek jest bardzo oporne na leczenie. Bezdech zwiększa też ryzyko choroby niedokrwiennej i zawału serca 2-4 razy. Bezdech zwiększa napięcie nerwu błędnego co powoduje zaburzenia rytmu i przewodzenia serca pod postacią bradykardii i bloków przedsionkowo-komorowych. Mogą też wystąpić udary i napady przemijającego niedokrwienia mózgu. U osób z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc bezdechy nasilają hipoksję pęcherzykową w czasie snu , przyspieszają rozwój nadciśnienia płucnego.
tel. 32 353 20 27
kom. 503 – 144 – 481